PALK MALTI KONTEMPORANJU        

  PALK  MALTI KONTEMPORANJU        DRAMMI      XENEĠĠJATURI         PUBBLIKAZZJONIJIET              ARKIVJU            DWAR L-AWTUR

    
           U L-ANĠLU ĦABBAR
 

ALSO AVAILABLE IN AN ENGLISH TRANSLATION:    AND UNTO HER AN ANGEL

 


EPUB .mobi  PDF


Every act of rebellion expresses a nostalgia for innocence and an appeal to the essence of being.
A. Camus

IL-ĦTIEĠA TA’
DRAMA
KONTEMPORANJA

Il-ħtieġa ta' drama kontemporanja li tirrifletti fuq soċjeta li għaddejja mill-iżvilupp imħarrek li għaddejja minnu s-soċjetà tagħna hija ħtieġa hekk kbira li huwa inutli, pwerili u ħela ta’ żmien li wieħed jipprova jidħol f’diskussjonjiet vagi u irrelevanti dwar x’forma jew forom trid tieħu din id-drama relevanti li attwalment ilha żmien twil ma tiġi mgħotija l-għarfien meħtieġ, u wisq anqas l-appoġġ li jistħoqqilha fuq il-Palk (ineżistenti?) Malti. Dan it-tip ta’ drama mhux tip ‘komdu’, anzi, huwa skomdu ħafna (forsi għalhekk in-nuqqas ta’ rifda). Mhux dejjem iħallik bi tbissima fuq xufftejk. Meta tidħaq tidħaq biex ittaffi l-għera tal-panorama insensata madwarna, biex taħrab mix-xena imbarazzanti li qed tiġi mġiegħel tagħraf u tassisti għaliha... Forsi hemm min isibu aktar komdu jara x’inhu jsir ’ilhinn mix-xefaq dejjaq ta’ gżiritna. Imma jekk hemm bżonn jeħtieġ li niġu nit...nelħu minn x’qed jagħmlu l-Ewropa jew l-Amerka fuq il-palkijiet stabbiliti tagħhom. Ejja naraw x’se nagħmlu aħna. Jekk veru għadna rridu u nippreferu l-kumdita ta’ sterjotipi drammatiċi barranin (komdi għax jistgħu jolqtuna kollettivament l-aktar bħala msieħba tar-razza umana in ġenerali... imma mhux bħala Maltin in partikolari) meta għadna nitgħażżnu fl-inerżja kulturali li dejjem għożżejna.

Għax partikolarment, direttament,  jeħtieġ tip ta’ drama ieħor. U tas-sengħa kemm huma tas-sengħa x-xenarji barranin, qatt ma jiffukaw ruħhom bi preċizjoni biżżejjed biex joħolqu l-ambjent partikulari Malti. Qatt ma jqajmuna mill-anestesija komda tat-tejatrin għall-ansjeta skomda tal-kontemporanju. Jekk wieħed jaħseb li l-ambjent Malti, għax żgħir, ma jasalx biex jiġbed riflessjonijiet artistiċi ta’ rilevanza universali, sejjer imqarraq. (Għad hemm bżonn nirrepetuha din?) L-għana ta’ Malta tinsab f’li strata u fis-substrata ta’ dan il-ġensa antik li għadu qatt ma tħalla jittella’ fil-wiċċ: fil-għera tal-Palk Relevanti Malti.

Għadna qas biss bdejna noborxu l-wiċċ imballat żonqor ta’ din l-art torba. Għadna qatt ma ppruvajna niftħu vina maġġura fejn iserrpu l-kurrenti u kontrokurrenti mniġġsa ta’ ġensna. Mhux fuq il-Palk Malti. Imma għall-kittieb li jrid jimpenja ruħhu, il-materja prima għadha verġni, l-orizzonti illimitati, il-vjaġġ fil-bidu.

Imma jrid imur waħdu... Ikollu jmur waħdu. B’żewġ bagalji (vojta?) f’idu, b’saqajh tal-fildiferru, u... b’ebda garanzija li ma jbatix. Talanqas f’din gżiritna ċkejkna ffulata wisq. Fejn kulħadd irid jaf fejn sejjer, kulħadd jippretendi li jaf fejn mort, u ħadd ma jridek tmur. U safrattant nimpenjaw ruħna biss biex... niddiskutu x’jista' jsir (fl-anno mai?). Sakemm jasal iż-żmien meta dramm kontemporanju jixjieħ. U ma jibqax aktar kontemporanju; isir storiku, oh!,  isir, wisq isbaħ, OH, ISIR FOLKLOR. U allura jsir komdu.

U b’hekk, IL-ĦTIEĠA TA’ DRAMA KONTEMPORANJA li tirrifletti eċċ, eċċ... (tista’, jekk tixtieq, terġa’ tara aktar ‘il fuq) tibqa’ suġġett ta’ diskussjoni periferika, distakkata u ’il hinn mill-ħajja u mill-ġrajja ta’ dan pajjiżna newtrali... u newtru u sterili. Talanqas fuq il-palk.      


L-Ilsien Ħaj tal-Palk
Intervista, Joanna Bugeja
"Fuq ix-Xarabank",
3 ta' Novembru, 2003

.mobi     epub     pdf
 

 


F’Diċembru ta’ l-1994, wara ġirja ta’ ġimgħa xogħol lestejt l-ewwel abbozz ta’ dan id-dramm. Dan fih innifsu kien diġà għalija okkażjoni ta’ serħan kreattiv li meta ġġarrbu jħallilek sodisfazzjon bla qies, ’il hinn u wisq aqwa minn kwalunkwe ħag’oħra li jista jiġri mid-dramm wara li jinkiteb. Illum, ħames xhur wara, nittamai min... jaqrah, iħoss xi ftit mill-istess sodisfazzjon.

Safrattant, fid-dramm U L-ANĠLU ĦABBAR... missejt bla ebda premeditazzjoni ossessiva u bla ebda pjan strutturali dogmatiku, punti mill-verità Maltija ta’ llum kif nara u nħossha jien. Il-karattru prinċipali ta’ Karen, imwieżna fuq ġmienaħ (mhux dejjem sodi) ta’ l-anġli kustodji (dejjem irġiel) tagħha nifhem li tista’ tirrapreżenta l-essenza femminili Maltija, maqbuda bejn impulsi soċjali differenti li għadhom ma ħallewhiex issib l-identità sħiħa tagħha. Hu żgur li hi m’hix xi anġlu (imma l-anġli fejn qegħdin?), għalkemm ta’ min wieħed jikkunsidra jekk l-adulterju u l-infedelta, li tagħhom hija l-vittma jew il-kawza, humiex id-dnub li tiegħu tfittex il-kastig... jew il-ħelsien imfittex u mixtieq. Jekk fl-aħħar tad-dramm imbagħad issibx anġlu kustodju jew xitan ieħor huwa fih innifsu l-bidu ta’ ġrajja li qed tkompli.

IL-KWISTJONI KRUĊALI TA’ L-IDENTITẦ, li għalina l-Maltin kolonjalizzati kienet dejjem storikament kwistjoni posposta, hija issa aktar relevanti minn qatt qabel. ’Ilhinn mill-kwistjoni ta’ KAREN innfisha fuq livell personali, wieħed jista’ jistaqsi mingħajr ma jgħabbiha wisq b’piż ta’ natura arċitipikali: x’inhi “mara” fis-soċjeta tagħna hija u riesqa lejn millennju ġdid? Min hu IL-ĦADDIEM u kif jiffittja f’dinja teknoloġika li (b’xorti tajba) tidher li hija sa fl-aħħar miftuma mill-inkubi ta’ l-imgħoddi; l-istess dinja, iżda imgħaġġla u sterilizzata ta’ ALDO fejn m’għadx hemm lok għal san ġużeppijiet u wisq anqas għal anġli, jekk mhux imdendlin minn għonqhom b’kullana dawl elettriku.

U l-ġenerazzjoni futura min hi? L-ulied jiddefendu ġieħ ommhom, jew l-ulied li ħarbu b’anġlu mdendel fuq gaffa jkanataw l-Ole, O-lee!

Dawn ma kenux il-mistoqsijiet li bdejt bihom meta bdejt nikteb - huma biss il-mistoqsijiet li staqsejt wara.

U ma nippretendix li bilfors tinsab tweġiba għalihom fid-dramm. Talanqas naħseb li rnexxili nagħtihom sura aktar konkreta. It-tweġibiet mhux xogħli li nagħtihom.Hemm oħrajn lejn min għandhom jiġu indirizzati. Seħmi għamiltu. Issa nkompli nterraq.

OC - April 1995 - San Ġiljan



POST SCRIPTUM 2016*

IT-TEATRU TAL-MISTĦIJA jew IT-TEATRU TAL-BIZA'?


                    “Si scrivono ancora commedie, ma con vergogna o con paura”
  Ruggero Jacobbi

Was struck by an article in Hystrio (February 2016) by Fabrizio Sebastian Caleffi* which brought to mind an article I wrote some years ago about what eventually became Sunday paper correspondence fodder regarding Dead Playwrights Revisited, a rare moment of introspection for a very limited few about the state of playwrighting and Maltese theatre, when theatre in Malta required the perennial infusion of new blood.

That, of course, no longer raises the blood pressure of our new generation of scribes. As Caleffi puts it:

         “Cinquantaquattro anni dopo, the Cat on a Hot Tin Roof
         scotta ancora o ė cotta e, se é cotta, di chi
?

And to quote another volley by Caleffi:

“Quanti fantasmi circondano I’autore drammatico italiano? (...) il fantasma di Pirandello, che schiaccia i suoi continuatori... il fantasma della critica letteraria, col suo disprezzo pel teatro, il fantasma della critica teatrale, con la sua religione della struttura, dell'interesse, del ritmo... il fantasma del provincialismo per i cosmopoliti, il fantasma del bozzettismo per i regionali e i popolareschi... Che fare?

It would be interesting to elicit a translation (in English or Maltese) which however puts it in the context of Maltese theatre or theatre in Malta. And more to the point, in the context of playwrighting in Malta today.

HYSTRIO (Anno XXIX - 2/2016)
‘Tennessee William Shakespeare’ by Fabrizio Sebastian Caleffi


From http://teatrumalti.blogspot.com.mt/


   * See: "A Theatre of Shame - A Theatre of Fear"

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 

L-ANĠLU BELLU
U L-IRĠIEL LI DAĦLU F'ĦAJJITHA


Intervista tal-awtur minn Mario Azzopardi

 IL-MUMENT, 5 ta' Novembru l996 
SPEKTRUM -
Teatru Kontemporanj

The need for a contemporary theatre
which reflects a society that is going through the rapid development which our society is going through today is so great that it is futile, puerile and simply a huge waste of time to try to get into vague and irrelevant discussions about the form or shape that this drama should take...
(Read on)
First Published as a postscript to the play
"U L-Anġlu Ħabbar..." 1995

PALK  MALTI KONTEMPORANJU        DRAMMI      XENEĠĠJATURI         PUBBLIKAZZJONIJIET              ARKIVJU            DWAR L-AWTUR

     

-