F'dan il-baħħ

NOTI BIJOGRAFIĊI DRAMMI BIKRIN DRAMMI REĊENTI PUBBLIKAZZJONIJIET ARKIVJU PALK MALTI KONTEMPORANJU


		F’dan il-baħħ inpenetrabbli tat-teatru Malti Oreste Ca ll
IL-BAĦĦ ILLUŻORJU TA' PETER BROOK? “In order for something of quality to take place, an empty space has to be created. An empty space makes it possible for new phenomena to come to life for anything that touches on content		Biex xiħaġa ta' kwalitả tkun tista' sseħħ jeħtieġ li jinħoloq spazju battal. Peter Brook
		F’dan il-baħħ inpenetrabbli tat-teatru Malti, dan il-vojt imraqqa' bil-qargħaħmar ta’ sforzi kultant medjokri, kultant imqanżħin, kultant (rarament) tajbin, jispikka n-nuqqas totali ta’ sforzi ġenwini u strutturati biex noħorġu d-dramm Malti għall-beraħ. Jekk għandek nies li ma jemmnux li l-Palk Malti ta’ min jirxuxtah (jekk xidarba kien ħaj), jekk għandek nies li t-teatru għalihom huwa hobby, jew wisq, agħar, part-time job, jekk għandek nies li ħeġġa għat-teatru għandhom kemm trid, imma l-isforzi tagħhom jippreferu jitfgħuhom wara proġetti li diġà għandhom it-tlellix garantit, jew għax impurtawhom minn barra, jew għax kummiedji, jew għax hemm it-tfal, l-istudenti, li jiggarantulek attendenza, wieħed kultant jasal għall-konkluzjoni li ftit għad hawn min lit-teatru jarah bħala “arti”. Meta hawn nies li m’għandhomx xrara li hi xrara artistika ġo ruħhom li tqanqalhom ġenwinament. Personalment ma nistax nimmaġina kif hawn min iqis ruħu bħala “artist” tal-palk, imbagħad imur ifittex sodisfazzjon għall-“arti” tiegħu fi proġetti li la jagħmlu gieħ lil min itellagħhom u lanqas lil min jarahom. Possibli li kull ma jimpurtana hu li nidhru, li nippużaw, li ndaħħlu ftit liri żejda? Possibli tlifna daqshekk kompletament is-sens ta’ rispett lejna nfusna? Il-baħħ mhux daqstant verġni Ejja naċċettaw li din is-sitwaazjoni hi dik li hi, u, li la m’hemmx min lest jirriskja biex jaħdem għat-teatru veru Malti; ejja naċċettaw, li wara kollox, din m‘hix xiħaġa ġdida, minkejja li ż-żmenijiet ta’ llum joffru bosta u bosta tentazzjonjiet ġodda lill-atturi u producers, kif ukoll lill-kittieba, biex nintilfu fil-medjokrità u l-kummerċjaliżmu tat-televiżjonijiet Maltin li faqqsu dawn l-aħħar snin. Ejja naċċettaw u nammettu dan kollu... Imma allura meta naraw dan kollu, m’hemm ħadd li jerfa’ r-responsabbiltà li jiddeċiedi darb’għal dejjem li jagħmel xiħaġa għat-Teatru tagħna? M’hemm ħadd li għandu spallejh wisgħin biżżejjed? Ta’ spiss jiżżeffen fin-nofs it-Teatru Manoel. Jien kif eżattament jiffunzjona jew ma jiffunzjonax it-teatru Manoel ma nafx. Jekk għandhom jew m’għandhomx flus x’jonfqu biex irawmu t-Teatru Malti ma nafx. Jekk hemmx xi ħadd li qatt għaddilu minn moħħu joħroġ b’xi “new play programm’, ma nafx... Hemm ħafna affarijiet li ma nafhomx fuq it-Teatru Manoel. Ma nafx, pereżempju, x’ġara minnu l-iskript tiegħi li xi ħames snin ilu bgħattilhom flimkien ma’ applikkazzjoni biex intella' (minn buti) dramm li rebaħ l-ewwel Konkors Premju Francis Ebejer. (Il-Belliegħa fil-Bir) Ma nafx qattx bagħtu risposta... (naf żgur li ma waslitlix). Ma nafx. Issemmew l-eluf li jintefqu fl-opri. Issemmew li aħna għandna teatru ta’ xeħta “turistika” (Din kundanna jew ġustifikazzjoni tat-teatru tagħna?). Ma nafx kemm dan huwa veru. Ma nafx kemm qed inkunu “elisti”, jew inkella opportunisti. Kulħadd kapaċi jlablab, jippoża, u jpaċpaċ u jippontifika fuq x’inhu u x’għandu jkun teatru nazzjonali. Ħag'oħra li ma nafx hi kif min imexxi l-Manoel jippretendi li kittieba jressqu xogħolhom għal xi play-reading meta tal-Manoel jemmnu li "Maltese writing for the theatre is bad literature, supported by friends of friends". Ma nafx din l-istqarrija hix immirata lejn il-kitba kollha bil-Malti, jew min għamilha kellux f'moħħu jeżenta lil xiħadd minn din il-kundanna. Mela x'nagħmlu? Naqtgħu jiesna darba għal dejjem mill-Manoel?... Imma allura jekk mhux il-Manoel, min se jagħmelxi ħaġa? Meta se nagħmlu xiħaġa? Jekk xiħadd irid jagħmel xiħaġa, hemm bżonn iqumu l-irwiefen? Ħadt l-impressjoni li, l-ewwelnett, it-teatru Manoel sodisfatti b’dak li qed jittella' hemm (għal dak li hu teatru Malti), jew, jekk m’humiex, ma jafux x’jaqbdu jagħmlu biex is-sitwazzjoni titjieb. Ħadt l-impressjoni wkoll li min irid jagħmel xiħaġa, jipprova xiħaġa ġdida, ifittex triq oħrabiex jittakilja l-problema, qed jaħseb li l-Manoel, mill-eluf ta’ liri li jonfoq fuq l-opri u l-mużika, jista’ jwarrab xi lira għall-Palk Malti ġdid. Ovvjament tal-Manoel qed jgħidu li dan impossibbli... Soluzzjoni oħra tista’ tkun li d-Dipartiment tal-Kultura jipprova jara hemmx xi ċans li l-baġit jinfirex xi ftit aktar lejn Palk Malti ġdid. Ir-riċetta sorpassata u skaduta ta’ xi konkor ta’ drammi kull sentejn tidher li hija biss paraventu biex nidhru li taparsi qed nagħmlu xiħaga. Ta’ min isemmi hawnhekk li t-tnedija ta’ konkors għandu jkun IL-BIDU tal-proċess li minnu għandu joħroġ il-frott ta’ kitba għall-palk. Ix-xogħol irid JIBDA wara li jinqraw u jiġu ppremjati (jew le) l-iskripts. Possibli veru li ħadd qatt ma sema’ bi play-development programs? Possibbli li ħadd ma sema bi drammaturgi (fis-sens professjonali tal-kelma) li jgħinu jitrawwem kittieb ġdid, produzzjoni ġdida. Imma qed ninsa – hawnhekk wara l-pożi u l-preżentazzjonijiet jingħalaq is-siparju u ma jinfetaħx ħlief sentejn wara. Hemm skop li wieħed jipprova jqajjem xi ftit il-kuxjenza, kemm ta’ min jgħid li qed jaħdem fil-qasam tal-palk, u kemm ta' min għandu l-inkarigu li jara li dal-qasam ma jibqax injurat bħal ma dejjem kien? Ngħid għalija... niddubita. Il-flus jibqgħu imorru fejn dejjem marru, min għalaq widnejh se jkompli jagħlaq widnejh, min għamel għomru jmexxi (jew iħalli min imexxih) se jibqa’ jagħmel hekk, u min dejjem tpaxxa jara l-artist Malti injurat u mkasbar, se jibqa’ jitpaxxa bl-importazzjoni tat-talent barrani. Basta mhux Malti Is-sħana għamlet bija u se nieqaf hawn. Ninżel sax-Xalè u nitħallat maċ-ċorma talent barrani li nimpurtaw kull sena minn barra. Dan l-istaġun il-qabda kienet tajba u ta’ min wieħed jitpaxxa biha. U biex nirreċiprokaw u npaxxuhom (u jerġgħu jiġu sen’oħra) ċert li se nsibu xiħaġa biex naljenawhom. U għal dan l-iskop m’hemmx bżonn il-Palk Malti.
		(2002)

PALK MALTII KONTEMPORANJU		NOTI BIJOGRAFIĊI DRAMMI BIKRIN DRAMMI REĊENTI PUBBLIKAZZJONIJIET ARKIVJU